graanweger

leverancier: apparatenfabriek J. Breuer Jr. Tegelen, Nederland
bruine lijn
graanweger J.Breuer Jr.
graanweger
 

Deze weegschaal heb ik op Marktplaats gekocht, het is een graan- of korenweger, en wordt ook wel graan- of korenschaal of in het Engels chondrometer of genoemd. Met een chondrometer wordt de dichtheid van een partij graan vastgesteld. Als eenheid wordt veelal kilogram per hectoliter gebruikt. Het is een maat voor de kwaliteit van het graan en bepaalt mede de prijs en het benodigde volume voor opslag en transport.
De maatschaal van deze weger gaat tot van 0 tot 900 en geeft het aantal grammen per liter graan aan. Tussen 0 en 100 is er geen onderverdeling, daarboven staat er per 5 gram per liter een streep.
De trechter wordt gevuld met graan. De losgenomen weegbeker wordt in de schotel centraal onder de trechter geplaatst en door openen van de trechter gevuld met graan. Dit is een reproduceerbare vulmethode. Met de strijker wordt het graan dat boven de rand van de weegbeker staat afgestreken. De nu precies afgevulde weegbeker van 0,25 liter wordt aan de graanweger gehangen en bij stilstand afgelezen. Deze graanweger werd tot 1963 gebruikt bij de Boerenbond in Horst, Limburg. Daarna werd het graan elders centraal ingekocht en werd deze graanweger overbodig.
Volgens de tekst op de maatschaal is deze graanweger gemaakt door apparatenfabriek J. Breuer Jr. uit Tegelen, Nederland. Dat is nogal vreemd. De firma apparatenfabriek J. Breuer Jr. was een afsplitsing van de in 1919 opgerichte firma Breuer Doesborgh. Dit bedrijf was een van de fabrieken die uit IJzergieterij Eureka voortkwamen. De afsplitsing in 1948 werd door Sjang Breuer en zijn zoon Jo Breuer gedaan. Hun voornaamste producten waren vooral ventilatoren, stoffilters en cyclonen, maar ook machines voor de knopenindustrie. De productie van een graanweger was niet bekend bij de Heemkundige Kring Tegelen. De heer Jeu Quicken en de secretaris de heer John Raijen van de Heemkundige Kring Tegelen hebben mij de fabrieksgeschiedenis beschreven en ook
 

achterzijde weger
achterkant van de graanweger
 

nog gesproken met Jan Breuer, de zoon van Jo Breuer. Wellicht was deze graanweger een uniek buitenbeentje, een proefstuk om de vakbekwaamheid te demonstreren.
Dit model graanweger is al bekend uit een Brits patent uit 1884 op naam van Max Hedicke, de voorlopige aanvraag werd namens Louis Schopper, mechaniker uit Leipzig gedaan. Het betreft patent GB13852, zie onderstaande afbeelding, met dank aan de heer Henning Homann van de Duitse vereniging Mass und Gewicht. Ook later nog in de periode 1900-1930 is een dergelijk wegermodel in catalogi terug te vinden, o.a. in 1910 bij de firma Adnet uit Frankrijk. De trechter, de schotel en de strijker -zie de foto's- zijn niet origineel. Ik heb op basis van foto's en maten gekregen van Thomas Schäfer, een Duitse verzamelaar van graanwegers en eierwegers, de trechter gemaakt. Dit door eerst een uitslag op papier te maken en die daarna op een plaat messing te plakken en uit te zagen. Daarna het uitgezaagde deel in de trechtervorm met een overlap gevouwen en met kleine boutjes en moertjes gefixeerd. Het resultaat is voldoende gelijkend met afbeeldingen uit catalogi.
Onderstaand nog wat beelden van deze graanweger.

1884_patentfiguur
figuur uit het patent GB13852 uit 1884
 
 
1912_catalogusfiguur
figuur uit de 1912 catalogus van Adnet uit Frankrijk
 
 
emmertje aan graanweger
animatie:
het ophangen van de weegbeker
[beweeg aanwijzer over de foto]
de twee posities van het contragewicht
animatie:
het legen van de vultrechter
[beweeg aanwijzer over de foto]
de twee posities van het contragewicht
animatie:
het teveel afstrijken van de weegbeker
[beweeg aanwijzer over de foto]
detail 1
strepen per 5 gram, dat is tussen 850 en 900 erg dicht
 
detail 2
APPARATENFABRIEK J.BREUER Jr. TEGELEN
 
detail 3
de draad in het afleesvenster
 
detail 4
de 0,25 liter weegbeker
 
detail 5
de schaal in gram per liter gaat van 0 tot 900
 
detail 6
de gietijzeren driepoot met nulstelschroef
 
bruine lijn
« verzameling deel 19 «© copyright André Solversie: augustus 30, 2018