Deze opvouwbare en opklapbare muntweger is hoogstwaarschijnlijk gemaakt door Anthony Wilkinson uit Engeland. Wilkinson leefde van 1736 tot 1803. Hij begon met het maken van balansen in 1772. Hij woonde van 1776 tot 1785 in Kirkby, daarna in Ormskirk van 1786 tot 1803. Oorspronkelijk zaten op de binnenkant van dergelijke houten bewaardoosjes papieren stroken met een reclame- en gebruiksaanwijzingtekst gelijmd. Daarop staat links in de bewaardoos:
"When you want to weigh quick, put the slide a farthing or two above weight, for safety : and what gold will not draw, may be tried afterwards with the slide at the cypher. These balances may be tried with sealed weights at any time, for the satisfaction of such as refuse to take money by them : If they vary they are soon brought to by the slide. Keep the machine (when open) as level as you can, lest you break the centre of the beam. Before you shut the box, put up the scale". Naast deze tekst staat de naam van de maker: "A. Wilkinson, Kirkby, Lancashire" of A. Wilkinson, Kirkby Near Liverpool of A. Wilkinson, Ormskirk, Lancashire", of "A. Wilkinson, Ormskirk, late of Liverpool, of "A. Wilkinson, Ormskirk (Late of Kirkby) near Liverpool"
Op de binnenkant van de deksel staat:
"The turn at the end for a guinea : to the centre for half a guinea ; and the slide at the cypher, where it stops ; every stop nearer the centre, is a farthing above the currency ; the divisions the other way are a penny each, for light gold.-- These balances are as accurate as the best of Scales, more expeditious, portable and not so liable to be out of order. Soms gevolgd door de verkoopprijs, bijvoorbeeld: Price 5s/6d"
Vertaling:
Die stroken met toelichtende teksten zijn van deze muntweger verdwenen. Het is dan ook onduidelijk of dit exemplaar in Kirkby of in Ormskirk werd gemaakt. Ik houd het op Kirkby en daarmee is de maakperiode vermoedelijk 1772-1785. Ook ontbreekt het messing drukknopje waarmee je de houten doos makkelijk laat openspringen. Nu kost dat bedienen vanwege de tamelijk kleine asdiameter enige moeite. In de toekomst kan ik een vervangend messing drukknopje toevoegen.
Deze muntweger heeft een omklapbaar contragewicht, uitgeklapt is het weger voor 1 guinea, ingeklapt naar het hoofddraaipunt is het een weger voor een halve Guinea. De weger heeft een meskantlagering op het hoofddraaipunt en op het ophangpunt van de munthouder. de meeste wegerdelen zijn van messing gemaakt. Het kistje is van mahonie. De afmetingen van de gesloten bewaardoos zijn 137 x 24 x 15 millimeter. Geopend komt de muntweger tot 74 millimeter hoog, de breedte blijft 24 mm en de uitgeklapte lengte 264 mm.
Ik bezit geen oude Engelse munten. Daarom heb ik met wat moderne munten en milligramgewichtjes gespeeld op dit wegertje en het weegresultaat vergeleken met de weging op een goedkoop modern digitaal weegschaaltje. Er blijkt evenwicht te zijn tussen 8,12 en 8,17 gram, de weegresultaten lopen uiteen. Dat komt in de buurt van het gewicht van een guinea uit de periode van de Engelse koning van voor 1 januari 1772, dat was 8,165 gram, echter vanaf 1 januari 1772 werd het 8,294 gram. Hoe nauwkeurig het goedkope digitale weegschaaltje is weet ik niet. Met gewichtjes uit een gekalibreerde set startte de kanteling op 8,15 gram.
Ik vond in de Derby Mercury van 12 november 1779 een advertentie waarin de Wilkinson balansen voor het wegen van gouden munten worden aanbevolen, zie de afbeelding onderaan deze pagina.
Onderstaand nog veel afbeeldingen van dit tamelijk oude muntwegertje.
de muntweger klaar voor gebruik
|
gebruiksklaar
|
met een Ameriaanse dollar uit 1979 en 20 mg
|
los van de ondersteuning in evenwicht
|
in evenwicht
|
het schuifje op nul
|
los van de ondersteuning in evenwicht
|
los van de ondersteuning in evenwicht
|
los van de ondersteuning in evenwicht
|
4 farthing links van 0 rechts de maatschaal tot 12 pence
|
de US dollar uit 1979 met 20 mg
|
de keerzijde van de US dollar en de 20 mg
|
het contragewicht ligt uitgeklapt bij weging van 1 guinea
|
het inklappen van het contragewicht
|
het contragewicht ligt ingeklapt bij weging van een halve guinea
|
begin van het inklappen
|
halverwege het inklappen
|
het contragewicht is ingeklapt
|
het schuifje staat op nul penny
|
het schuifje staat op 1 farthing
|
in evenwicht
|
animatie: alvorens de weger weer in het doosje op te bergen is eerst
het opklappen van de munthouder nodig
[beweeg de aanwijzer over de foto] |
animatie: daarna met het sluiten van de deksel de muntweger opvouwen
in het doosje
[beweeg de aanwijzer over de foto] |
animatie: de muntweger wordt platgevouwen in het houten doosje
en de deksel wordt met een klikje gesloten
[beweeg de aanwijzer over de foto] |
links het bedieningsasje om de mahonie opbergdoos te openen
|
het degelijk geconstrueerde scharnier
|
animatie: het na openklikken verder openen van het deksel
en het oprichten van de muntweger start
[beweeg de aanwijzer over de foto] |
animatie: het voltooien van het oprichten van de weger
de munthouder ligt dan nog opgevouwen
[beweeg de aanwijzer over de foto] |
animatie: de munthouder door omhoog klappen in de hangende
positie brengen en de weger is gebruiksklaar
[beweeg de aanwijzer over de foto] |
animatie: alvorens de weger weer in het doosje op te bergen is eerst
het opklappen van de munthouder nodig
[beweeg de aanwijzer over de foto] |
animatie: de muntweger ligt hier opgevouwen en de deksel
kan nu verder gesloten worden
[beweeg de aanwijzer over de foto] |
met het schuifje maximaal naar links geschoven komt
de maatschaal van 4 farthing goed in beeld
|
de messingstrook zorgt voor de snapkracht van de doossluiting
|
animatie: demonstratie van de maximale beweging van de wegerarm
met een paar munten
[beweeg de aanwijzer over de foto] |
volkomen in evenwicht
|
animatie: het opbergen van het wegertje
door de sluitbeweging van de deksel
[beweeg de aanwijzer over de foto] |
de US dollar met 20 mg
|
de weging ter controle
|
20 mg op de keerzijde van de US dollar uit 1979
|
de dollar zonder extra gewichtje laat de weger niet bewegen
|
er komt geen beweging
|
en de wegerarm blijft op de ondersteuning liggen
|
