Post Office regulations:
 On and after the 10th of January a
 letter not exceeding half
 an ounce in weight may be sent
 from any part of the United
 Kingdom to any other part
 for ONE PENNY if paid when
 posted or for TWO PENCE if
 paid when delivered
Bladtitel: HISTORIE
Engelse herdenkingszegel Uniform Penny Postage met Sir Rowland Hill 1795-1879

WEGER
Balans op zegel Nederland 1986Het eerste weegtoestel, een balans met gelijke armlengten, dateert van ruim 6000 jaar voor Christus. In de oude beschavingen rond de Middellandse Zee werd goudstof als betaalmiddel gebruikt en daarom zo nauwkeurig mogelijk afgewogen. Er werden al ijkregelingen door de Babyloniërs gehanteerd.

POST
Postdienst Thurn und Taxis, zegel Duitsland 1952Brievenbussen, op zegel Duitsland 1974Aanvankelijk werd bij het postverkeer een tariefsysteem gehanteerd, gebaseerd op het aantal velletjes papier en de af te leggen afstand. Later, en aanvankelijk niet overal, werd er een posttarief gebruikt gebaseerd op de afgelegde afstand en het gewicht. Betaling vond meestal achteraf plaats. In grote delen van Europa werd door Franz von Thurn und Taxis onder keizer Maximiliaan van Oostenrijk een uitgebreide postdienst onderhouden vanaf 1504. Thurn & Taxis is tot aan het begin van het postzegeltijdperk actief gebleven.
In de achttiende eeuw werd de balansweger gebruikt om het briefgewicht vast te stellen.
Penny Black, de eerste postzegel 1840De invoering van de Engelse postwet in 1840 (Uniform Postal Act van Sir Rowland Hill) vormde de start van een goed postsysteem. De eerste postzegel, de Penny Black, dateert van mei 1840. Hiermee kon een brief van maximaal een halve ounce (±14 gram) binnen heel Groot Brittanië verstuurd worden, ongeacht de af te leggen afstand. 200 jaar Post, zegel Nederland 1999. Klik voor vergrotingIn Amerika werd in 1863 het posttarief op het gewicht gebaseerd. In Duitsland werd pas in 1871 een uniform postsysteem ingevoerd. Daarvoor was het land een bonte verzameling van staatjes en staten met elk een eigen postsysteem.
In Nederland bestonden bodediensten die ook brieven transporteerden. De brieven kregen een stempel. Het oudste Nederlandse driestuiver-stempel is van 1667. In 1752 werd in het gewest Holland de Statenpost ingevoerd. In 1799 nam de staat het alleenrecht en werd het postbedrijf de Nederlandse Posterijen nationaal. In Nederland kwam er een Postwet in 1850. De eerste Nederlandse postzegel dateert van 1852. Het gewichtstarief, met vooruitbetalen van de porto, werd hier in 1871 ingevoerd. Met de oprichting van de Wereld Post Vereniging (Union Postale Universelle, Universal Postal Union) in 1874 werd het internationale postverkeer verder gestroomlijnd.

Duitse brievenbus op zegel Suriname 1985  Franse brievenbus op zegel Suriname 1985  Engelse brievenbus op zegel Suriname 1985  Nederlandse brievenbus op zegel Suriname 1985

BRIEVENWEGERS
brievenweger op zegel Zwitserland 1982Nederlandse brievenbusDe eerste specifieke brievenwegers, - ook brievewegers (= oude spelling), briefwegers, portowegers, postwegers en grammenwegers genoemd - zijn er in 1839. De invoering van de Engelse posthervormingswet in 1840 (Uniform Postal Act van Sir Rowland Hill) kan als de katalysator van de brievenwegersontwikkeling worden beschouwd. Een goed postsysteem met postzegelvoorverkoop en verzamelbrievenbussen op straat, maakt het ook voor de particulier zinnig een brievenweger aan te schaffen. De industriële productie van brievenwegers komt na 1840 goed op gang in Engeland en wat later in Duitsland en Amerika. De verzamelbrievenbussen worden in Engeland pas in 1855 geplaatst. De ontwerper van de eerste British Post Box (1854) is Antony Trollope. De verzamelbrievenbussen komen in Nederland na 1869 op straat. Het brievenbusontwerp dateert uit 1850. Al in 1616 hingen er brievenbussen in Amsterdam voor post naar Hoorn en Enkhuizen.
brievenweger op IJslandse postzegel 1990Er zijn honderden verschillende modellen brievenwegers gemaakt. Van sommige ontwerpen bestaat één exemplaar. Van de vroege ontwerpen in serieproductie zijn de aantallen relatief klein. Van de oude merken bestaan slechts een paar fabrikanten nu nog, zoals Jakob Maul en Kern in Duitsland, Fairbanks in Amerika, Salter en Avery in Engeland. Er zijn tientallen patenten te vinden van gelukkig nooit geproduceerde brievenwegers. Vaak zijn de ontwerpen lelijk, ingewikkeld, en lijken ze vooral onhandig en omslachtig in gebruik. Wat de bedenker bezielde om er een -toch niet gratis- patent op te vragen, blijft vaak onduidelijk. De oudere brievenwegers zijn uiteraard overwegend mechanische wegertjes. De weegnauwkeurigheid is meestal niet hoog. Electronische wegertjes zijn er sinds 1970.


« startblad «                  © copyright André Solversie: april 18, 2004